Osmanlı Devleti'nin siyasî, askerî ve iktisadî
alanlarda gücünün oldukça zayıfladığı XVIII. yüzyıl,
maharetli devlet adamlarının himaye ve desteğiyle
başta musiki ve şiir olmak üzere pek çok sanat
şubesinin zirveye ulaştığı bir dönemdir. Şiir ve şair
asrı olarak anılan bu son klasik dönem, daha önce
denenmemiş tarzların neş'et ettiği; -Sâbit'in ifadesi
ile- her kaldırım taşının altından bir şairin çıktığı,
edebiyat açısından niceliğin niteliğe galip geldiği bir
dönem olarak kaynaklarda anılmaktadır. Öyle ki bu
dönem tezkirelerine adları kayıtlı 168'i divan sahibi
olmak üzere 1322 şair bulunmaktadır. Bununla
birlikte şuarâ tezkirelerinde ve edebiyat tarihlerinde
kendilerine yer bulamamış şairlerin sayısı ise
azımsanamayacak kadar çoktur. Zamanın yıpratıcı
etkisini aşarak günümüze kadar ulaşabilmiş divan
nüshaları sayesinde varlıklarından haberdar
olduğumuz bu şairlerden biri de Dîvân'ını neşre
hazırladığımız Visâlî'dir.
Biyografik ve bibliyografik kaynaklarda hayatı
hakkında herhangi bir bilgi bulunmayan ve ilk kez bu
çalışmayla isminden ve şiirlerinden haberdar olunan
Visâlî'nin yaşadığına tanıklık eden yegâne
delil Dîvân'ıdır. XVIII. yüzyılın başlarında dünyaya
geldiğini ve Erzincanlı olduğunu Dîvân'ından
hareketle tespit ettiğimiz şairin adı, ne zaman
dünyaya geldiği, babasının kim olduğu vs. ile ilgili
hiçbir malumat bulunmamaktadır.
Bu çalışmada, Visâlî-i Erzincanî'nin -şu an için- tek
nüshasını tespit edebildiğimiz Dîvân'ından hareketle
hayatı ve edebî şahsiyeti hakkında tespitlerde
bulunulmuş; şiirleri şekil ve muhteva açısından çeşitli
alt başlıklar altında incelenmiş; tek nüshası Atatürk
Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Bölümü
SA-16/9 numarada bulunan Dîvân'ının
transkripsiyonlu metni verilmiştir. Bununla birlikte
yazma eser kütüphanelerinde envanteri çıkarılmış
şiir mecmualarında taramalar yapılarak Visâlî'ye ait
olduğu/oldukları eldeki divan nüshasıyla teyit edilen
şiir/ler de çalışmaya dâhil edilmiştir.