Avrupa Birliği XXI. yüzyılda çeşitli krizlerle karşılaşmış, varlık gerekçesi ve geleceği tartışmaya açılmıştır. 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen terör saldırıları ve bunun sonuçları, 2005 yılında yaşanan Anayasa Krizi (Referandum Krizi), 2008 yılında başlayan Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz (Euro Krizi) ve 2016 yılında İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılma sürecinin başlaması (Brexit) entegrasyon projesinin yara almasına yol açmıştır. Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin henüz daha hazır olmadan kontrolsüz bir şekilde Birliğe dâhil edilmesi "hazmetme kapasitesi" olarak ifade edilen soruna da sebep olmuştur. Avrupa Birliği; terör, yasadışı göç, bölgesel çatışma ve anlaşmazlıkların çözümü, enerji güvenliği, göçmenlerin entegrasyonu, yabancı düşmanlığı, İslâmofobi, kıta içerisinde aşırı sağın yükselişi gibi stratejik nitelikli sorunları çözebilecek yapısal reformları da Birlik seviyesinde gerçekleştirememiştir. Bu durum Avrupa Birliği'nin geleceği tartışmalarına yol açmıştır. Avrupa Birliği XXI. yüzyılda oluşan yeni jeopolitik durum karşısında kendisini yeniden tanımlamak ve inşa etmek durumundadır.