Lozan, Bin Yıllık Hesaplaşmadır. Bu kimilerine bu garip gelebilir. Fakat Lozan tarihsel süreç içinde değerlendirildiğinde gerçek budur. Lozan'da sadece Birinci Dünya Savaşı'nın değil, Türk Milleti'nin Batıya yürüyüşünün, Şark Meselesi bağlamında hesabı görülmek istenmiştir. Sevr dayatmasını Milli Mücadele sayesinde elimizin tersiyle itmemize rağmen önümüze ağır bir hesap (fatura) konulmuştur. Tutanaklardaki tartışmalara bakıldığında görülecektir ki; Lozan'daki kavga Hilal ile Haçın kavgasıdır. Onun için Lozan Bin Yıllık Hesaplaşma'dır. Atatürk ve arkadaşlarının sayesinde Lozan'da Hilal, Haç'ın karşısında eğilmemiştir. Anadolu'da yeni bir bağımsız Türk devleti vücut bulacaktır. Bu devletin Misak-ı Milli ile hedeflenen temel esasları Lozan'da tescillenmiştir: Türkiye Cumhuriyeti, tam bağımsız, üniter/ulus devlet ve laik demokratik cumhuriyet olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Misak-ı Milli hedefleri açısından Lozan'da gerçekleştiremediğimiz konular vardır. Fakat Türk milleti o hedeflerinden vazgeçmiş değildir. Nitekim Boğazlar konusu ve Hatay meselesi Atatürk ve arkadaşları tarafından sonraki süreçte lehimize çözülmüştür. Musul ve diğer bazı meseleler bugünkü ve yarınki Türk çocuklarının hedefleri içerisindedir ve onların vatan sevgilerine emanettir.