İnsanlık tarihi din mensupları arasında zamanla farklı görüş ve anlayışların ortaya çıktığına, kendi içlerinde gruplara ayrıldıklarına şahitlik eder. Yahudilik, Hıristiyanlık ve diğer dünya dinlerinde olduğu gibi, Müslümanlar arasında da birtakım gerekçelere binaen kaçınılmaz bir şekilde fırkalaşma hadiseleri olmuştur. Müslümanlar arasında ortaya çıkan bu zümreleşme faaliyetlerini İslam Mezhepleri Tarihi bilim dalı konu edinmektedir. Bu bilim dalı, geçmişte ortaya çıkmış ve günümüzde yaşamakta olan mezhep, akım ve cemaatleri tarafsız bir bakı açısıyla inceler. Onun hedefi, söz konusu tarihî ya da güncel dinî akım ve grupların tarihî, sosyal ve siyasî temellerini ortaya koymak; dinin temel metinlerini nasıl anladıklarını ve bunları pratiğe nasıl döktüklerini tasvirî bir tarzda açıklamaya çalışmaktır.