Kur'ân'ın, hakiki bilgi diye tanımladığı bilimden çok marifettir. Burada hem tasavvur hem fiil,
hem teori hem pratik içiçedir. İlim veya bilim burada ahlak ve erdemden ayrılmaz. Her şeye
rağmen Kur'ân'da bilginin kötüye kullanılmasından da söz edilmiş ve bunun iki misali de
verilmiştir.
Bu hayatta bir kurtuluş yolu var mıdır? Bunun aşamaları nelerdir? Bu aşamaların şekli bir
merdiven mi yoksa bir Ziggurat gibi midir? İnsan için Nirvana diye bir şeyden söz edilebilir mi
veya ona ulaşmaktan bahsetmek ne kadar doğru ve tutarlıdır?
İnsan, şartlar ne olursa olsun, kendisini ve çevresini istikbaldeki tehlikelerden korumak için bir
emek vermek zorunda mıdır? Kıyamet yakın değil midir? Bu şartlarda yeniden çabalamalara
girmek mi yoksa sadece başının çaresine bakmak ve kendini kurtarmaya çalışmak mı daha
doğrudur?
İnsan ne ile insandır? Bunun belli başlı hususiyetleri nelerdir?
İnsanı insan yapan büyük becerileri ve başarıları mıdır yoksa başka özellikleri ve eylemleri midir?
İnsanı insan yapan iç eğilimleri ve iç eylemleridir. Yani kalbi ve duygularıdır. Düşünce ve iman
insanı insan yapar. Amaç ve hedefleri, tutum ve davranışları, eylem ve amelleri yüce emellere
yönelmeden insanın adam olması beklenemez.
İnsan, öncelikle hangi vasfıyla insan sayılır? Aklı, düşüncesi, inancı, yetenek ve beceriyle veya
dünya görüşü ile değil, ahlakı ve vicdanıyla insandır. Bu açıdan ırk, renk, ulus, bölge, sanat, iş ve
makam önemli değerler ve vetireler değildir. Hakikatlerin hakikati, insanın özlü hakikatidir.