Müslüman toplumu etkileyen gizli unsurları ve önemli akımları anlayabilmek için, İslami kurumları incelemek çok önemlidir. Öyleyse, bu kurumların resmî veya medeni, iktisadi, sosyal, siyasi veya kültürel türlerini araştırmak; birçok toplumsal ve fikrî hareketin iç yüzü hakkında bize fikir verecektir. Örneğin hilafet sorununu anlamadan, İslam mezheplerinin doğuşunu ve bunlardan kaynaklanan görüş ayrılıklarını anlayabilir miyiz? Maliye siyasetini ve müslümanların takip ettiği vergi sistem ve kurumlarını öğrenmeden, kendini dinî bir renge boyayan toplumsal hareketlerin çoğundaki ve mevâlînin tavırlarındaki sırrı kavrayabilir miyiz? Meslek ve sanat teşkilatlarını; Ayyârîn, Şuttâr ve Fityân hareketlerini tetkik edip kavramadan, halkın İslam tarihine etkisinin çapını hissedebilir miyiz? diye soran Abdülaziz ed-Dûrî, bu eserinde, İslam'ın ilk dört asrında ortaya çıkan kurumların gelişim serüvenini anlatıyor. Böylelikle, kurumlar üzerine çalışma yapanlara araştırma usulüyle rehberlik ediyor. Eser, ayrıca, kurumların meydana geliş sürecinde medeniyetler-kültürler arası etkileşimin rolünü de göstererek, tüm insanlık nezdinde hayırlı bir toplum olma görevini kendi kurumları aracılığıyla yerine getirme arzusundakilere ışık tutuyor.