Bu sözlerimle, milli hayatı son bulmuş sayılan büyük bir milletin, bağımsızlığını nasıl kazandığını ve bilimin en son ilkelerine dayanan, milli ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım. İşgal edilmiş bir ülke, direniş ve milli mücadelenin örgütlenmesi, kongreler, Misak-ı Milli, Büyük Millet Meclisi'nin açılışı, isyanlar, muharebeler, zafer, barış, Cumhuriyet'in ilanı, devrimler, fikir ayrılıkları ve muhalefet... Milli Mücadele'nin aşamalarını ve sonuçlarını belgelerle birlikte kronolojik bir sırayla anlatan Nutuk, Türkiye açısından tarihin akışının değiştiği bir dönemin; bir milletin varlığını korumak, bağımsızlığını kazanmak, çağdaş ve milli bir yönetime kavuşmak için verdiği mücadelenin ilk dokuz yılının hikâyesidir. Mustafa Kemal Atatürk'ün yoğun bir çalışma sonucunda hazırladığı ve 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın İkinci Büyük Kurultayı'nda, altı günde toplam 36 saat 31 dakikada okuduğu bu ölümsüz eseri, Atatürk'ün Samsun'a çıktığı 19 Mayıs 1919'dan başlayarak 1927'ye kadar olan dönemi, yani Türkiye Cumhuriyeti'nin işgalden kurtuluş ve kuruluş sürecini anlatan, dönemin en yetkili kişisinin kaleme aldığı çok değerli bir siyasi belge ve tarihi kaynaktır.