Üniversite, insanın hakikat arayışından doğup ona biçim ve yön veren bilgi evidir. Adına ilham kaynağı olan evrensellik kavramı da, üniversiteye, insanın evrene hakikat arayışı için yönelip dünyaya bilgi merceğiyle bakmasını sağlayan bir zemin kazandırır. Platon akademisinden İskenderiye kütüphanesine, orta zamanların farklı kültür ve medeniyetlerinde karşımıza çıkan yükseköğretim kurumlarına ve nihayet günümüzün tüm dünyaya yayılmış üniversitesine kadar hemen hepsi bilgi yolunun kutsal bekçisi gibi görüldü. Ancak üniversite son yüzyıl içinde tüm dünyada büyük bir yeniden yapılanma geçirdi ve bu yapılanma üniversiteye biçilen misyon üzerinde büyük fırtınalar koparan tartışmaların fitilini ateşledi. Üniversite nedir sorusuna cevap arayan birçok bilgin için bu konu günümüzün en çetin meselelerinden biridir.

Bir fikir olarak üniversite üzerine yazılan klasik metinlerin en etkililerinden biri şüphesiz John Henry Newman'ın 19. yüzyıl ortalarında yazdığı eserdir. Newman'ın kitabıyla diyaloğa giren elinizdeki eser, üniversite nedir sorusuna verilmiş çağdaş cevapların en önemlilerinden biridir. Newman'ın kitabının adı ve bölüm başlıklarını birebir muhafaza ederek bir yüzyıl sonra aynı soruların cevaplarını arayan Jaroslav Pelikan, bilgi, hakikat ve özgürlükler evini anıtsal bir yeniden değerlendirmeye tabi tutuyor. Amerikan Bilimler ve Sanatlar Akademisi'nin başkanlığını da yapan Pelikan, üniversite fikrinin tarihsel soykütüğünü çıkararak, süregelen ve gelecekte çıkması muhtemel fırtınalar içinde üniversiteye salim bir rota arıyor.