Edebiyatçılar, yapıtlarında yaratıcılıklarını konuşturmanın yanı sıra, entelektüel kimseler olarak alanlarıyla ilgili
eleştirel ve öznel görüşlerini ve yaratıcılık konusunda kendilerine yöneltilen soruları da zaman zaman yazdıkları
denemelerde dile getirmişlerdir. Eleştirelliği ve sanatsallığı kaynaştıran bir edebi tür olarak deneme, bu
anlamda, edebiyatta özel bir yere sahiptir.  İşlenmiş  bir dil, üslupta zarafet ve öznellik, yazarın kendi mizacı,
hayat deneyimleriyle renklenip biçimlenmiş bir kavrayış ve sunuş, ilk kez 16. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkan
deneme türünü günümüze kadar taze tutabilmiş  özelliklerdir. Türk edebiyatında ise özellikle 20. yüzyıldan
itibaren bu türde nitelikli ürünler verilmeye başlanmıştır.
Gürsel Aytaç, Yaratıcı Yazarlardan Edebiyat Eleştirileri'nde Türk ve Alman edebiyatından örneklerle yaratıcı
yazarların kendi yaratıları ve edebiyat hakkında ?başka türlü düşünmeyi denedikleri" eleştirel yazılarını ele
alıyor. Ahmet Hamdi Tanpınar ve Nazım Hikmet'ten Hilmi Yavuz ve Cemal Süreya'ya, Herder ve Goethe'den
Thomas Mann ve Elias Canetti'ye kadar seçkin edebiyatçıların kaleminden, yaratıcılığın neden sanatın gerekli
koşulu olduğu ama yeterli koşulu olmadığı iddialarına ışık tutuyor